Als je schrijft dan doe je er alles aan, om je verhaal zo echt mogelijk op papier te zetten. Je doet onderzoek. Denkt na tot het daarboven kraakt. Je schrijft het op, je keurt het weer af. Schrijft het weer op. Is het allemaal correct?
Maar wat als het niet lukt, of als je een proeflezer hebt die veel afkeurt maar niet zegt waarom? Gewoon omdat diegene niet precies weet wat er loos is, enkel weet dat het niet fijn leest.
Hier een paar tips die ik vaker geef, geleerd in en sinds de tijd ik voor verschillende mensen/genres proeflees! Betekend niet dat alles foutloos is, dat alles op jou verhaal van toepassing gaat zijn. Maar neem het mee en misschien heb je er wat aan! 😀
Als je een woord gebruikt hebt en niet klopt volgens jou gevoel of je proeflezer. Hoe vind je dan het juiste?
Internet is dan het perfecte hulpmiddel. Tik het woord in bij Google.
Of gebruik een site voor synoniemen. Dit is een site die ik graag gebruik als ik er zelf niet meer bij kan komen.
synoniem woordenboek .Deze site kan je ook gebruiken als je iets wil beschrijven zonder altijd dezelfde woorden te gebruiken!
Of bijvoorbeeld deze; ‘golvend achterover vallend in twee lokken aan beide zijde langs zijn knappe gezicht.’ Een beschrijving dus. Als ik het lees kan ik me niet voorstellen dat het aantrekkelijk is. Dus de opdracht voor de schrijver is:
Lees die beschrijving nog eens en doe het eens met je eigen haar. Ziet dat er aantrekkelijk uit? Is het mogelijk zo’n kapsel te hebben?
Soms wordt er te veel herhaald. Dit is een voorbeeld uit een boek. De originele zin; ‘De felle kleur roze stond voor vrolijkheid en zoete verliefdheid.’ Niks mis mee zo op het eerste gezicht. Maar even daarvoor werd het ook al twee keer genoemd. Te veel van het goede dus. Mijn optie voor de zin was dus; ‘Deze kleur stond voor vrolijkheid en zoete verliefdheid.’
De uitleg die ik er bij gaf: Men kan heus wel onthouden dat het roze is. Maak het je lezer niet te makkelijk.
Ouderen in verzorgingshuizen slapen meestal overdag in een stoel. Niet omdat ze nu zo moe zijn, maar van verveling. Als je dagen niks doet, val je vanzelf in slaap. Soort stand-by modus. Voorkom dat met je lezers, en laat ze nadenken en zelf dingen onthouden.
De drie puntjes ‘…’ Wanneer gebruik je die nu? Ook dit keer met een voorbeeld. Het origineel; ‘He, hé…, eindelijk.’
Mijn voorbeeld; ‘héhé! Eindel…’
De puntjes die gebruikt worden in het origineel. De spreekster van deze woorden gebruikt héhé, om aan te geven; Ben je daar eindelijk.
Als je de puntjes daarachter zet. Samen met het streepje op de e/é Dan strek je het woord uit. Als je het uitspreekt zoals je het hebt geschreven is het ‘he, heee’. Maar dat klopt dus niet met wat er bedoeld werd. In mijn voorbeeld gebruik ik de puntjes ook. Maar wel op een andere plaats en ze hebben daar ook een andere betekenis.
De puntjes laten zien dat de spreekster het woord inslikt, of heel zachtjes het laatste deel uitspreekt.
De beste tip is eigenlijk hier, spreek hardop uit wat je schrijft en klopt het ook met wat je bedoeld?
Woorden die worden gebruikt om te beschrijven. Zo waardevol! Maar passen ze wel samen?
Bij dit voorbeeld gaat het om zangerig en temperamentvol. Dit ging om een Italiaanse man.
Deze twee gaan niet samen. Italianen praten meestal hard, met handgebaren. Ze klinken vaak ook boos zonder dat ze dat daadwerkelijk ook zijn. Man, vrouw kind, is hetzelfde. Ik heb Italiaanse vrienden en in mijn dorp wonen er nog veel meer.
Probeer dus uit te zoeken of het kan. Gaan naar een Italiaans restaurant als je niemand in je omgeving kent die het spreekt of is. Dit geld natuurlijk voor elke taal. Zoek het uit of het mogelijk is.
Of dit voorbeeld; ‘Hard en teder.‘
Bij het lezen kon ik het niet rijmen dat het samen kan dus mijn tip is. Test! Kus je eigen hand. Of je man als je die hebt. Altijd beter toch 😛 Doe dat hard. Wat is daar teder aan? Of wat kan er teder overkomen? En doe de tedere manier, wat is het verschil?
Sommige zinnen lezen niet lekker en vaak wordt het aangeduid met de woorden van de lezer. ‘ De snelheid/vlotheid is weg.’
Een voorbeeldzin; ‘In mijn buik kwam een vederlicht gevoel wat verder onderin net recht boven mijn vulva samentrok.’
Als ik de hele zin hardop lees, heb ik het gevoel dat ik de intercity naar R’dam moet halen. Er is geen mogelijkheid het rustig te lezen of adem te halen. Het gaat in samenspraak van de hele zin, maar het struikelpunt is vooral wat dik gedrukt is. Mijn tip is dan ook: Probeer het ook eens hardop te lezen. Mijn ervaring is dat als je het niet in één keer kan zeggen, dat je stottert, dan mankeert er vaak wat aan de volgorde van de woorden of een bepaald woord wat de vlotheid weghaalt.
Of deze bijvoorbeeld; ‘Hij straalde een pure dynamische aantrekkingskracht uit. Zijn aanwezigheid was heel dichtbij, intens en bijna tastbaar.’
De zin is nu niet vloeiend. Ook vond ik het woord dynamisch niet goed passen. Als voorbeeld gaf ik de onderstaande zin;
‘Hij straalde pure viriliteit uit.‘ Kort maar krachtig benoem je dan alles wat er nu voluit is geschreven.
Sommige zinnen worden gebruikt om een gevoel over te brengen, maar passen niet in de situatie.
Dit kan natuurlijk verschillende redenen hebben. Bijvoorbeeld deze zin; ‘Ik stond zenuwachtig van mijn ene been op mijn andere been te hippen.’
Andere zinnen hadden de gemoedsrust al weer gegeven. Daarbij was het een situatie waar dit heen en weer hippen, een te groot en zichtbaar gebaar is.
Weet je niet zeker of een gebaar in de situatie past? Probeer het dan uit! Dus ga van je ene been naar de andere been hippen! Past het? Laat lekker staan, anders weg laten of iets anders verzinnen.
Sommige schrijvers hebben de neiging dingen dubbel te vertellen. Soms in andere bewoording achter elkaar door. Of op meerdere plekken in het verhaal.
Mijn moeder zegt altijd; ‘dubbel is eens zo dik.’ Als we het beleg te dik op ons brood deden. Je verhaal is je brood. Dubbel hoeft niet. Less is more.
Geldt niet altijd, maar meestal wel. Want soms is dubbel gewoon lekker.
Voor de beschrijving van een persoon zijn of haar uiterlijk;
Na de eerste beschrijving moet je dus zijn uiterlijk overlaten aan de fantasie van de lezer. Soms kan je benoemen dat hij is afgetraind of donker haar heeft, maar meer echt niet. Het voordeel is dan dat de lezer meer vrijheid heeft om de man/vrouw zich voor te stellen. Als je die mogelijkheid niet geeft kan men minder makkelijk een band krijgen met het personage. Kijk maar eens goed op Facebook in bepaalde groepen. Daar zie je vaak dat meisjes/vrouwen* weg zwijmelen of fangirlen over de knappe mannen en over discuteren of de acteur in de verfilming past bij wat ze zich hadden voorgesteld. Nu word niet elk boek verfilmd. Maar precies dit stukje fantasie moet je de kans geven.
*Note: jongens/mannen doen het ook!
Observeren is eigenlijk een groot deel van het schrijven. Gedrag van een ander, gedrag van jezelf. En als je het niet zeker weet; zoek het uit! Probeer het uit! Maak het correct!
Soms moet je ook gewoon niet alles invullen voor je lezer. Laat de lezer hun eigen persoonlijke ervaring in vullen. Zo maakt de lezer het verhaal eigen. Komt er een soort hechtingsproces. Door alles te vertellen maak je de lezer ‘lui’, wordt het minder interessant en pakken ze na een pauze het niet meer zo snel op.
Nu kon je begonnen zijn aan dit artikel met de gedachte dat het een soort spellingslesje werd. ’t woord Correct kan op verschillende manieren interpreteert worden. Maar sorry Spelling en grammatica dat is niet mijn sterkste punt.
Ik raad aan om altijd iemand die daar wel in gespecialiseerd is daarna te laten kijken.
Voor meer How to:’s