Lieve luitjes,

Een kijkje achter de schermen van FollowMeMove. Sinds een aantal jaren ben ik een proeflezer voor (toekomstige) auteurs en uitgeverijen.
Dit omdat ze mijn mening willen weten over het boek voor ze het naar een uitgeverij sturen of een uitgeverij die wil weten hoe het boek bevalt en wat verbeterpunten zijn. Een extra nakijk ronde eigenlijk.

Ik vind het een eer en ook leuk. Maar daarnaast is het soms veel werk, maar naast dit kijkje in de keuken van een schrijver, kan je een schrijver ook daadwerkelijk helpen een goed product neer te zetten!

Vandaag een overzicht/lijstje met punten waar ik kritisch naar kijk als ik proeflees.
Mijn collega Marjolein van Serendipity Books heeft toevallig ook een artikel hier over geschreven, toen ik dit ook online wou zetten, daarom komt mijn blog wat later online. Het is dus geen kopie!

Een paar van deze exemplaren die ik heb proefgelezen zijn al uitgegeven, anderen zijn nog niet klaar en zitten nog in de pijpleiding

Nummer 1 – Klopt het?
En dan bedoel ik geen wond dat zweert. Nee, klopt de informatie met de werkelijkheid?
Als iemand zwaargewond is, zullen dan verplegers rustig achter de noodarts blijven wachten? Of was een toilet op een schip rond 1800 een afgesloten ruimte met deur? Dat soort dingen moeten kloppen en als ik dit in een boek tegenkom dat al is uit gegeven en ik twijfel er aan? Ik zoek het uit. En sommige dingen weet je dat het niet klopt door gezond verstand of door ervaring!

Nummer 2 – Waarheidsgetrouw
Deze gaat eigenlijk hand in hand met nummer 1. Als iemand een brief van een advocaat krijgt, is het dan logisch dat er bijna informele taal wordt gebruikt? Bij dit soort dingen, komt er een vraagteken boven mij hangen en geef ik aan dat het onlogisch is en dat er onderzoek moet worden gedaan. Meestal geef ik een tip waar men dit kan doen en soms geef ik ook daadwerkelijk websites of adressen.

Nummer 3 – Typ-, spelfouten en zinsopbouw
Spelfouten vinden is niet mijn sterkste punt, dat geef ik toe. Zeker nu ik in Duitsland woon. Als een zin niet lekker lijkt te lopen? Lees het hardop voor. Breek je je tong? Is hij te lang? Aan de slag dan! Laat de zin staan en herschrijf de zin ernaast tot dat hij lekker loopt.

Nummer 4 – Taalgebruik
Taalgebruik is aan tijd en mode onderhevig. Toen ik 12 was werden er andere woorden gebruikt dan nu. Boeken moeten over 10 jaar ook nog kunnen worden gelezen zonder dat dat ergerlijk is.
Of een verhaal rond de 1800, zou dan iemand in die tijd in gedachten hebben dat ze een maagzweer zou hebben? Maagzweer lijkt mij iets wat van de laatste tijd is. Ieder geval de benoeming. De symptoom kan zeker bestaan, maar hoe zouden ze die dan noemen?
Ook als iemand een hoge positie heeft maar straattaal spreekt en dat hoort niet in het verhaal an Sich. Dan geef ik dit ook aan.
Gebruikt de schrijver de hele tijd ‘Zegt ze’? Er zijn er zoveel meer, maar meestal komt men er dan niet op! Ik heb daarvoor een leuk en handig lijstje voor gemaakt. Die kan je hier vinden! Maar ik wil niet dat hij zo rond gaat zwerven op internet, daarvoor zit er te veel werk in, dus wil je hem zien? Stuur me dan een berichtje!

Nummer 5 – Show don’t tell
Sommige dingen moeten niet verteld worden, die moet je laten zien. Door de sfeer of door de handelingen. Als iemand een mode meisje is. Dan laat je dit niet weten door. bijv. Och heden ik hinkel met mijn Prada’s door het weiland.

Nummer 6 – Spanning en opbouw
Ik let hier op door het hele verhaal heen. Maar sommige dingen worden gelijk weggeven terwijl dit beter even onduidelijk kon blijven.
Of soms zijn er gebeurtenissen die spanning kunnen veroorzaken, maar de opzetjes die ongebruikt blijven zijn nutteloos en voegen niks toe aan het daadwerkelijke verhaal.

Nummer 7 – Rust
He, zal je misschien denken. Wat bedoel je met rust? Moet men slapen dan?
Het is één van de dingen die ik inderdaad wel aangeef en vaak opvalt in een boek. Niemand hoeft ooit naar de toilet. Of iemand vergeet spullen ergens. En die duiken weer ergens op. Of helemaal niet. Zou een normaal mens dat makkelijk zo laten of past het bij de personage om die spullen echt te vergeten? Past dat niet bij? Zulke dingen blijven bij mij ergerlijk in het achterhoofd hangen.
Maar ik bedoel ook. Hoe vaak wordt een woord gebruikt? Vijf keer ‘Niet’ in twee zinnen? Probeer een synoniem!
Je bedoelt hetzelfde maar het heeft op elke bladzij een ander benaming? Kies dan één woord en creëer duidelijkheid en eenheid.
Hierdoor krijg je rust in je verhaal.

Nummer 8 – Personages
Als iemand een zware stem heeft, is het dan logisch dat hij kakelt?
Meestal raad ik dan bij zulke dingen aan, om het zelf ook te doen. Zet een zware stem en kakel! Of iemand sist iets. ‘Ga mee’ siste hij” Waar zit in ‘Ga’ en in ‘Mee’ een S?
Lukt het niet? Dan klopt het niet.

Dit zijn de grootste punten waarnaar ik kijk. Maar is het verder ook een leuk/spannend/origineel verhaal en wil ik verder lezen?(proeflezen doe je soms in delen) Ook dat wordt mee genomen.

Natuurlijk ben ik niet perfect, en ik let weer op andere dingen dan iemand anders. Ik raad een schrijver dan ook altijd 2 of 3 proeflezers aan. Het liefst ook mensen met ervaring.
Wil je ook proeflezen? Hoeveel boeken lees je gemiddeld? 2 tot 15 in een jaar? Sla dan alsjeblieft over. Om een goede proeflezer te zijn moet je ervaren zijn met verhalen. Weten wat er al is. Elk boek dat je leest geeft inzichten en hoe meer, hoe beter.
Je weet wat origineel is, je weet vergelijkingen etc. Het punt van proeflezen is dat je kritiek geeft( ik doe niet aan het woord feedback). Dus het liefst minimaal 50 boeken. Zo ongeveer.

Dingen die goed zijn mag je benoemen, maar daar draait het niet om. Onervaren proeflezers zeggen vaak dat ze het goed vinden, maar daar heb je verder weinig aan.
Een proeflezer moet kritiek kunnen geven! Maar nooit, niet, nimmer niet neerbuigend!
Het is een kindje van de schrijver en daar ga je goed mee om!
Sommige dingen die je zegt zullen hard aankomen, sommigen zijn blij en sommigen zouden het liefst je commentaar in de prullenbak gooien. De beslissing blijft bij hen en je mag hopen dat ze er naar luisteren!

Hopelijk hebben jullie( aanstaande proeflezers en schrijvers) er wat aan. Let wel proeflezers kunnen nooit professionele redactiewerk vervangen!
Hebben jullie vragen, of wil je me vragen om iets te proeflezen?

Stuur me dan een contactje en we praten er over!

Ps. de voorbeelden die ik noem zijn voorbeelden die ik ben tegengekomen tijdens proeflezen en tijdens het ‘gewoon’ lezen van een boek.
Vragen mag, maar antwoord krijg je niet over welke boeken dit gaat!